असं म्हटलं जातं की, रामायणाच्या काळात जो रामसेतू बांधण्यात आला होता त्यावेळी वापरण्यात आलेले दगड पाण्यावर तरंगणारे होते. आजच्या विज्ञान युगात आपल्याला अशा गोष्टी पटत नाही.
परंतू तुम्हाला पाण्यावर तरंगणारा दगड आजच्या विज्ञानयुगात पाहायला मिळाला तर, रामसेतूची गोष्ट आपल्याला खरी वाटू लागते. असाच एक पाण्यावर तरंगणारा दुर्मिळ दगड सिंधुदुर्ग जिल्हयात सापडलाय. सिंधुदुर्ग जिल्ह्यातील वेंगुर्ले समुद्रकिनाऱ्यावर भटकंती करीत असताना ‘घुंगुरकाठी, सिंधुदुर्ग’ संस्थेचे अध्यक्ष सतीश लळीत आणि कवयित्री डॉ. सई लळीत यांना पाण्यावर तरंगणारा हा दगड सापडला आहे. वैज्ञानिक भाषेत या दगडाला प्युमिस असे म्हणतात.
याबाबत माहिती देताना सतीश लळीत म्हणाले की, आम्ही सिंधुदुर्ग जिल्ह्यातील विविध ठिकाणांना अनेकदा भेट देत असतो. अशाच एका भटकंती दरम्यान वेंगुर्ले तालुक्यातील समुद्रकिनाऱ्यावर मला वजनाने हलकी व पाण्यावर तरंगणारी वस्तू आढळली. दिसायला ही वस्तू अगदी दगडासारखीच, पण ती सच्छिद्र होती. प्रथमदर्शनी दगडासारखी दिसणारी, पण पाण्यावर तरंगणारी ही वस्तू नेमकी काय आहे, हे जाणून घेण्यासाठी मी भूगर्भशास्त्रज्ञ डॉ. एम. के. प्रभू यांची भेट घेतली. ही वस्तू पाहिल्यावर डॉ. प्रभू यांना अतिशय आनंद झाला. ते म्हणाले की, हा ‘प्युमिस’ नावाचा दगड आहे. हा ज्वालामुखीजन्य सच्छिद्र खडक (व्होल्कॅनिक पोरस रॉक) आहे. डॉ. एम. के. प्रभु यांनी या दगडाचे वर्णन ‘दुर्मिळ आणि मी आतापर्यंत ज्याच्या शोधात होतो तो’, अशा शब्दात केले आहे.
हा ‘प्युमिस’ दगड जगाच्या सर्व भागात विशेषत: समुद्रकिनारी आढळतो. इंडोनेशिया, जपान, न्युझीलंड, अफगाणिस्तान, सिरीया, इराण, रशिया, तुर्कस्तान, ग्रीस, इटली, हंगेरी, जर्मनी, आईसलँड, उत्तर व दक्षिण अमेरिका, केनिया, इथिओपिया, टांझानिया आदि देशांमध्ये हा दगड मोठ्या प्रमाणात सापडतो. तरंगणारा असल्याने समुद्राच्या पाण्यातील प्रवाहामुळे तो पाण्यातून प्रवासही करतो. ज्या भागात ज्वालामुखींचे प्रमाण जास्त आहे, अशा अनेक देशांमध्ये याचा वापर औद्योगिक व व्यावसायिक कारणांसाठी केला जातो. याच्यात काही प्रमाणात औषधी द्रव्येही असतात. त्यामुळे चीनसारख्या देशात हजारो वर्षे त्याचा औषधी वापर होत आहे. आंघोळ करताना अंग घासण्यासाठीही याचा वापर होतो. आपल्या किनारपट्टीवर मात्र तो अभावानेच सापडतो, अशी माहितीही डॉ. एम. के. प्रभु यांनी दिली.विषयी सविस्तर
हा ‘प्युमिस’ दगड जगाच्या सर्व भागात विशेषत: समुद्रकिनारी आढळतो. इंडोनेशिया, जपान, न्युझीलंड, अफगाणिस्तान, सिरीया, इराण, रशिया, तुर्कस्तान, ग्रीस, इटली, हंगेरी, जर्मनी, आईसलँड, उत्तर व दक्षिण अमेरिका, केनिया, इथिओपिया, टांझानिया आदि देशांमध्ये हा दगड मोठ्या प्रमाणात सापडतो. तरंगणारा असल्याने समुद्राच्या पाण्यातील प्रवाहामुळे तो पाण्यातून प्रवासही करतो. ज्या भागात ज्वालामुखींचे प्रमाण जास्त आहे, अशा अनेक देशांमध्ये याचा वापर औद्योगिक व व्यावसायिक कारणांसाठी केला जातो. याच्यात काही प्रमाणात औषधी द्रव्येही असतात. त्यामुळे चीनसारख्या देशात हजारो वर्षे त्याचा औषधी वापर होत आहे. आंघोळ करताना अंग घासण्यासाठीही याचा वापर होतो. आपल्या किनारपट्टीवर मात्र तो अभावानेच सापडतो, अशी माहितीही डॉ. एम. के. प्रभु यांनी दिली.
